Przywracanie pamięci

Gliwicki Dom Przedpogrzebowy położony na nowym cmentarzu żydowskim jest jedynym dziełem wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera na Śląsku. Urodzony na Morawach twórca, którego podobizna zdobi między innymi wiedeński ratusz (kierował jego budową) był znanym i docenianym projektantem wielu synagog na dawnych ziemiach Austro-Węgier. Niewiele z nich dotrwało do naszych czasów i mało brakowało żeby gliwicki zabytek podzielił ich los. Opuszczony i zaniedbany, z braku funduszy i pomysłów na zagospodarowanie, przez dziesiątki lat chylił się ku ruinie.

Na początku roku (2016) uroczyście otwarto w jego murach wyremontowany kosztem 6,5 miliona złotych nowy oddział muzeum w Gliwicach - Dom Pamięci Żydów Górnośląskich. Mimo że prezentowana ekspozycja nie jest docelowa (trwają prace nad multimedialną wystawą) już dzisiaj budynek tętni życiem licznie odwiedzany przez mieszkańców i turystów. Powstały sale ekspozycyjne i edukacyjne, a główna hala z powodzeniem może pełnić funkcję sali koncertowej.

Niestety, konserwacja i sposób adaptacji budynku nie powalają na kolana. W wielu miejscach sprawia wrażenie jakby został wybudowany wczoraj co w przypadku zabytku nie jest komplementem. Rażą niedoróbki, złe rozwiązania projektowe, zastosowane współczesne (często najtańsze) materiały. Czy jesteśmy już skazani na taki sposób konserwacji zabytków ? Czy nie można tego zrobić inaczej ?

To co zepsuli budowlańcy i projektanci na szczęście nadrabiają ludzie. W nowym oddziale muzeum panuje fantastyczna, pełna życzliwości atmosfera, co rzuca się w oczy już po przestąpieniu progu. Organizowane są zarówno konferencje i wykłady, jak i zajęcia dla dzieci. Pomyślano nie tylko o ekspozycji muzealnej ale także o pomieszczeniach przeznaczonych do edukacji, co w powiązaniu z tematyką muzeum jest rzeczą bardzo istotną. Powstała placówka kulturalno-oświatowa z wielkim potencjałem na przyszłość. Jedyna taka na Śląsku.

więcej: www.zabytkigornegoslaska.com.pl

Anielska Krata z Branic

To miejsce stworzył wizjoner.

Biskup ołomuniecki Joseph Martin Nathan w 1898 roku sprowadził do Branic koło czeskiego Krnova Siostry Najświętszej Marii Panny z Wrocławia, które miały opiekować się chorymi w nowo budowanym kompleksie szpitalnym nazywanym dzisiaj "Miasteczkiem Miłosierdzia". W latach 1929-1932 został on uzupełniony o imponującą bazylikę wzorowaną na rzymskiej Santa Sabina projektu lokalnego architekta Paula Klehera. Istniejący do dzisiaj modernistyczny wystrój kościoła został wykonany przez lokalnych artystów, a wspaniała mozaika w absydzie prezbiterium, składająca się z kilkuset tysięcy złoconych kostek, przez benedyktyna Notkera Beckera. Najpiękniejszym elementem zdobniczym jest jednak zespół krat projektu Gebharda Utingera wykonany przez 12 kowali. Prace trwały 2 lata, a wśród wykonawców było 6 uczniów znanego artysty czeskiego Jaroslava Vonki, który współpracował z Utingerem przy wykonaniu tego dzieła.

Powstały trzy wspaniałe kraty zamykające dostęp do kruchty oraz dwóch kaplic przy ołtarzu, ozdobione 99 złoconymi i polichromowanymi postaciami, w większości przedstawiającymi anioły. Arcydzieło metaloplastyki klasy europejskiej, w Polsce prawie nieznane, a i na miejscu niewiele się na jego temat dowiemy. Nic w tym dziwnego bo niewielu turystów zagląda do położonych "na końcu świata" Branic.

więcej zdjęć na: zabytkigornegoslaska.com.pl (galeria 1 - galeria 2)

Dolnośląskie zabytki dofinansowane przez MKiDN w 2016 roku

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznał dotacje w ramach priorytetu - Dziedzictwo kulturowe - Ochrona zabytków 2016. W wyniku I naboru wsparcie finansowe otrzymało kilkadziesiąt zabytków na terenie województw: dolnośląskiego, lubuskiego i opolskiego.

Jawor, Kościół Pokoju p.w. Ducha św. (3 ćw. XVII w.): zabezpieczenie i konserwacja zagrożonej polichromii stropu nad nawą środkową - kontynuacja - 400 000 zł

Nysa, Bazylika p.w. św. Jakuba i Agnieszki (XV-XIX w., po 1945 r.): wymiana poszycia dachowego na kościele - kontynuacja - ostatni etap - 700 000 zł

Świdnica, Kościół Pokoju cmentarz (XVII w.): rewitalizacja - VII etap - ostateczne prace ratujące przed całkowitym zniszczeniem - kontynuacja - 100 000 zł

Świdnica, Kościół Pokoju: konserwacja XVII-wiecznej loży Hochberga wraz z licem północnej empory transeptu - 400 000 zł

Trzebnica, zespół dawnego opactwa cysterek (XIII-XIX w.): remont dachu i więźby dachowej Domu Jana i Henryka - etap I - Dom Jana (II poł. XVIII w.) - 200 000 zł

Trzebnica, klasztor (XVII / XVIII w.): remont dachu, lukarn i pseudoryzalitu centralnego oraz wzmocnienie i ustabilizowanie elementów konstrukcyjnych – etap V – południowa część zachodniego skrzydła - kontynuacja - 400 000 zł

Strzegom, Bazylika (XIV w.); konserwacja ratunkowa XVI i XVIIwiecznych płyt epitafijnych wmurowanych w elewację kościoła (etap IV) oraz modernizacja instalacji elektrycznej - kontynuacja prac - 200 000 zł

Nysa, Bazylika p.w. św. Jakuba i Agnieszki - dzwonnica (XV/XVI w.): konserwacja elewacji dzwonnicy - konserwacja części przypory P5, przypory P5, przypory P8, P7, oraz ściana St - kontynuacja - ostatni etap - 300 000 zł

Świdnica, katedra p.w. św. Stanisława B.M. i św. Wacława M. (XIV w.): kontynuacja prac konserwatorskich we wnętrzu katedry - 200 000 zł

Żagań, kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (XIV w.): prace konserwatorskie i budowlane szczytu zachodniego kościoła oraz wymiana pokrycia dachów na kruchtach przylegających do kościoła - 500 000 zł

Srebrna Góra, Twierdza (XVIII w.): kontynuacja remontu Donjonu z interwencyjną naprawą portalu Bramy Górnej/ bramy Bastionu Dolnego (etap II) z uzupełnieniem wałów/ remont Bastionu Kawalier (etap III) - 700 000 zł

Wleń, ruiny zamku (XII w.): zabezpieczenie - etap VII - kontynuacja -  200 000 zł

Legnickie Pole, kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Św. i św. Jadwigi Śląskiej (XVIII w.): kontynuacja prac konserwatorskich przy elewacji frontowej od gzymsu głównego do przyziemia wraz z odwodnieniem - 250 000 zł

Paczków, kościół p.w. św. Jana Ewangelisty (XIV w.): konserwacja wieży gotyckiego kościoła - ściana północna wraz z przyporami, część ściany wschodniej oraz klatka schodowa przylegająca do wieży - kontynuacja - 200 000 zł

Henryków, kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (XIV w.): konserwacja dekoracji Mauzoleum Piastów - kontynuacja - 150 000 zł

Lubiąż, zespół obiektów pocysterskich - pałac opatów (1681-1699 r.): prace konserwatorsko-restauratorskie fragmentu elewacji zachodniej - kontynuacja - 300 000 zł

Wrocław, Kolegiata p.w. św. Krzyża i św. Bartłomieja (1288-1350 r.): prace konserwatorskie i restauratorskie obejmujące elewacje zakrystii, ściany nad zakrystią, wschodniej ściany północnego ramienia transeptu - kontynuacja - 200 000 zł

Krzeszów, Opactwo Sióstr Benedyktynek (XII w.): remont dachu klasztoru - etap III - kontynuacja - 400 000 zł

Legnickie Pole, kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Jadwigi (XVIII w.): kontynuacja prac konserwatorskich przy elewacji frontowej kościoła: północna wieża-hełm - 200 000 zł

Lubiąż, zespół obiektów pocysterskich - biblioteka klasztorna (1737 r.): prace konserwatorsko-restauratorskie na ścianie wschodniej - kontynuacja - 200 000 zł

Wrocław, kościół p.w. św. Antoniego (XVII w.): rewitalizacja Sanktuarium Jasnogórskiej Matki Kościoła poprzez dokończenie prac konserwatorsko-restauratorskich w nawie głównej i bocznych kościoła - kontynuacja - 80 000 zł

Paczków, kościół p.w. św. Jana Ewangelisty (XIV w.): konserwacja północnej elewacji prezbiterium - kontynuacja - 200 000 zł

Wambierzyce, Bazylika p.w. Nawiedzenia NMP (XVIII w.): ratownicz a rekonstrukcja tynków wraz z pracami konserwatorskimi kamieniarki północnego ryzalitu elewacji wschodniej - II etap - kontynuacja - 500 000 zł

Trzebnica, klasztor (XVII/XVIII w.): remont i konserwacja pokrycia, układu ciesielskiego oraz elewacji trzeciej kondygnacji dwóch wież w zachodnim skrzydle klasztoru - kontynuacja - 350 000 zł

Dzierżoniów, kościół p.w. św. Jerzego - ołtarz główny (1615/1719 r.): konserwacja i restauracja najcenniejszej i najstarszej części ołtarza - manierystyczny"Ołtarz Zbawiciela" (1615/1616 r.) - kontynuacja - 80 000 zł

Dzierżoniów, kościół p.w. św. Jerzego (XIII w.): prace konserwatorskie elewacji wschodniej zbudowanej z ceglanych wątków i tynków oraz nieregularnych głazów i detalu kamiennego datowanych XIV-XVI w. - V etap - kontynuacja - 150 000 zł

Lubań, kościół ewangelicki Marii Panny (XIV w.): remont i konserwacja sklepień - etap II - 85 000 zł

Wrocław, kościół rektoralny p.w. św. Macieja (XIII w.): prace konserwatorskie kruchty - zakończenie prac przy wnętrzu i elewacji - VI etap - 70 000 zł

Ziębice, Bazylika Mniejsza - kościół św. Jerzego (XIII-XV w.): remont elewacji kościoła - etap II - remont elewacji wieży kościelnej oraz północnej elewacji korpusu kościoła - kontynuacja - 300 000 zł

Bystrzyca Kłodzka, Baszta Kłodzka (XIV w.): przeprowadzenie niezbędnych robót budowlanych oraz prac konserwatorskich i renowacyjnych - kontynuacja - 200 000 zł

Wrocław, kościół p.w. św. Marii Magdaleny - elewacje wieży południowej (XIV w.): remont - kontynuacja - 300 000 zł

Pokój, kościół ewangelicki (XVIII w.): konserwacja i restauracja prospektu organowego - 90 000 zł

Płonina, zamek Niesytno (XIV w.): prace konserwatorskie, zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, stabilizacja konstrukcyjna budynków zamkowych - V etap - kontynuacja - decyzja PINB - 200 000 zł

Wrocław, kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku (XIV w.): konserwacja elewacji masywu wieżowego - kontynuacja - 300 000 zł

Lwówek Śląski, Klasztor Franciszkański (XIII w. przeb. XVI w. i w latach 1873-1875): remont ratunkowy - kontynuacja - 250 000 zł

Wrocław, kościół p.w. św. Wincentego i św. Jakuba (XIV w.): remont elewacji - kontynuacja - 60 000 zł

Płonina, Pałac Niesytno (XVI w.): prace konserwatorskie, zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, stabilizacja konstrukcyjna budynku pałacu - V etap - kontynuacja - decyzja PINB - 200 000 zł

Gorzanów, renesansowo-barokowe założenie pałacowo-parkowe (XVI-XVII w.): prace budowlano-zabezpieczające oraz konserwatorsko-ratunkowe w skrzydle głównym pałacu - etap V - kontynuacja - decyzja PINB - 900 000 zł

Żmigród, kościół p.w. Trójcy Świętej (XVI w.): remont dachu nad prezbiterium, bocznych dachów przy wieży oraz kopuły nad kaplicą - kontynuacja - 200 000 zł

Kąty Wrocławskie, kościół p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła (XV w.): remont elewacji zewnętrznej - etap III - prezbiterium - 150 000 zł

Brzeg, Ratusz Miejski (XIV-XVI w.): rewitalizacja budynku - remont dachu, hełmu wieży zegarowej, instalacji elektrycznej i odgromowej - 200 000 zł

Wałbrzych, Zamek Książ (XV, XVIII, XX w.): roboty remontowe pokrycia dachowego skrzydła północnego i zachodniego - 400 000 zł

Żagań, zespół poaugustiański - biblioteka poaugustiańska oraz empora chóru - obecnie muzeum (XVIII w.): prace ratunkowe oraz konserwatorskorestauratorskie przy wnętrzach - kontynuacja - 300 000 zł

Złotoryja, kościół p.w. Narodzenia NMP (XIII, XV w.): renowacja kamienia, tynków i elementów kamieniarki elewacji północnej nawy głównej - etap III - kontynuacja  - 100 000 zł

Lwówek Śląski, kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (XV w.): renowacja elewacji - konserwacja kamienia i wymiana tynków południowej ściany kościoła - kontynuacja - 100 000 zł

Wrocław, kościół p.w. św. Wincentego i św. Jakuba (XIV w.): dokończenie izolacji ścian kościoła - izolacja prezbiterium i pomieszczenia administracyjnego - kontynuacja - 60 000 zł

Jelenia Góra, Bazylika Mniejsza - cztery płyty epitafijne (XVI i XVII w.), zewnętrzny balkon (XVII w.), portal zewnętrzny (XV w.), kolumna Maryjna (1712 r.), figura Nepomucena (1709 r.): konserwacja - 150 000 zł

Wierzbna, pałac - wieża mieszkalna (XIII-XIV w.): prace ratownicze i konserwatorskie pomieszczenia wieży w części pałacu wraz z konserwacją renesansowej polichromii z przystosowaniem do celów ekspozycyjnych - 75 000 zł

Kąty Bystrzyckie, kościół filialny p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej - malowidła ścienne (XV w.): zakończenie konserwacji w nawie oraz odsłonięcie i zabezpieczenie polichromii prezbiterium i tęczy - kontynuacja  - 160 000 zł

Stara Kamienica, zamek (XVI w.): ratownicze zabezpieczenie i odbudowa wybranych elementów zamku - kamiennego czteroprzęsłowego mostu oraz wieży - 100 000 zł

Bystrzyca Kłodzka, system fortyfikacji średniowiecznych (XIV w.): prace konserwatorskie i renowacyjne północnej części fortyfikacji - II etap - kontynuacja - 200 000 zł

Pawłów Trzebnicki, kościół filialny p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła (XVIII w.): remont dachu - etap II - 200 000 zł

Dziwiszów, kościół p.w. św. Wawrzyńca (XIV w.): remont elewacji - kontynuacja - 40 000 zł

Jelenia Góra, dawne kolegium Jezuickie (XVIII w.): rekonstrukcja dachu - kontynuacja - 150 000 zł

Kożuchów, kościół p.w. Matki Bożej Gromnicznej (XIII w.): kontynuacja remontu i prac konserwatorskich wieży kościoła - etap II - 800 000 zł

Legnica, Mauzoleum Piastów (1341, 1677-1679 r.) oraz kościół św. Jana Chrzciciela (1714-1720 r.): wzmocnienie sklepienia nad kopułą Mauzoleum, spięcie ściany z emporami kościoła, remont sklepień - 300 000 zł

Nawojów Łużycki, kościół p.w. Chrystusa Króla (XVI w.): konserwacja renesansowych kamiennych krużganków - kontynuacja - 100 000 zł

Rusko, kościół filialny p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła (XVI w.): likwidacja zagrożenia katastrofą budowlaną poprzez wymianę pokrycia oraz konstrukcji dachu - decyzja PINB - kontynuacja - 160 000 zł

Nysa, Pałac Biskupi (XVII/XVIII w.): prace renowacyjne i konserwatorskie 4 elewacji dziedzińca wewnętrznego budynku Muzeum wraz z konserwacją i restauracją malowideł ściennych (zegary słoneczne) - 200 000 zł

Ząbkowice Śląskie, kościół p.w. św. Jadwigi (XVIII w.): ratunkowe prace konserwatorskie i budowlane barokowego wnętrza - kontynuacja - 200 000 zł

Kamieniec Ząbkowicki, pałac (XIX w.): ratownicze prace konstrukcyjne części północnej dachu pałacu i baszty nr 2 - kontynuacja - 500 000 zł

Prochowice, zamek (XIII, XVI w.): prace konserwatorskie i restauratorskie kamiennych detali architektonicznych i elewacji renesansowej części zamku - etap VIII - kontynuacja - 300 000 zł

Wrocław, kościół p.w. św. Karola Boromeusza (XX w.): rewitalizacja Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w zakresie prac konserwatorskorestauratorskich na elewacji absydy i zakrystii kościoła - kontynuacja - 100 000 zł

Piotrowice Nyskie, pałac (XIV w. przeb. XVI w.): renowacja - kolejny etap prac - 250 000 zł

Sokołowsko, neogotycki budynek dawnego Sanatorium "Grunwald" (1853-76 r.): prace budowlane zabezpieczające, stabilizacja konstrukcji, montaż stropów WPS - etap V oraz poszycia dachowego nad pawilonem - kontynuacja  - 200 000 zł

Wałbrzych, kościół Aniołów Stróżów (1904 r.): remont pokrycia dachu - etap III - kontynuacja - 350 000 zł

Miłków, kościół p. w. św. Jadwigi Śląskiej (XV/XVI w.): konserwacja techniczna i estetyczna elewacji kościoła wraz z badaniami historycznymi i technologicznymi - kontynuacja - ostatni etap - 100 000 zł

Niemodlin, Zamek (XIV przeb. XVII, XVIII w.): remont zabezpieczający konstrukcję więźb dachowych oraz pokrycia połaci dachowych - 400 000 zł

Stare Bogaczowice, kościół p.w. św. Józefa Oblubieńca NMP - barokowy ołtarz główny (2 poł. XVII w.): konserwacja - kontynuacja - 100 000 zł

Międzylesie, Zamek Międzylesie - sgraffito na ścianach wewnętrznego dziedzińca (XIV-XVI w.): prace ratunkowe, zabezpieczające i utrwalające substancję unikatowej renesansowej elewacji - 200 000 zł

Kożuchów, kościół p.w. Matki Bożej Gromnicznej (XIII w.): zabezpieczenie obiektu - prace ratownicze i wzmacniające konstrukcję - 850 000 zł

Świerzawa, kościół św. Jana i św. Katarzyny (XIII w.): konserwacja elewacji prezbiterium z jedynymi w kraju XV-wiecznymi malowidłami elewacyjnymi - 200 000 zł

Ciechanowice, pałac - drewniane, polichromowane stropy (XVII w.) oraz dekoracje malarskie ścian (XVI, XVII i XVIII w.): remont i pełna konserwacja i restauracja wraz z częściową rekonstrukcją - kontynuacja - 200 000 zł

Jelenia Góra, kościół p.w. św. Wojciecha - d. św. Jerzego (pocz. XVI w.): konserwacja XVIII-wiecznego stropu polichromowanego oraz empory z zespołem XVIII-wiecznych obrazów - 100 000 zł

Niemodlin, polichromie ścienne w prezbiterium kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP (XIV w., 1650 r., 1730 r.): konserwacja techniczna i estetyczna, restauracja - III etap - 150 000 zł

Chotków, kościół p.w. Narodzenia NMP (XIV w.): ratunkowe prace konserwatorskie we wnętrzu - sklepienie i ściana wschodnia prezbiterium oraz zakrystia - etap I - 300 000 zł

Wrocław, kościół p.w. św. Stanisława, Doroty i Wacława (XIV w.): remont wnętrza - konserwacja i pomalowanie tynków wewnątrz kościoła, dokończenie nawy północnej - kontynuacja - 200 000 zł

Ścinawka Górna, Dwór Sarny (XVI w.): ratownicze prace konstrukcyjne - 400 000 zł

Głębowice, kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (XVII / XVIII w.): konserwacji ołtarza głównego - część środkowa - kontynuacja - 100 000 zł

Prusice, kościół p.w. św. Józefa Oblubieńca (1911 r.): remont dachu - etap III - kontynuacja - 100 000 zł

Niemodlin, Zamek (XIV przeb. XVII, XVIII w.): wykonanie prac zabezpieczających elementy konstrukcyjne (ściany, stropy, mury, sklepienia, filary) oraz zabezpieczenie tynków elewacji - 300 000 zł

Świdnica, kościół p.w. św. Marcina Biskupa (XIV w.): remont budowlano--konserwatorski storczykowej więźby dachowej wraz z wymianą pokrycia dachu oraz remont konstrukcji murów - etap III - 45 000 zł

Ścinawka Średnia, Zamek Kapitanowo (XIV-XVI w.): roboty budowlane polegające na odbudowie dachów, szczytów i kominów głównej części zamku - etap III - kontynuacja - 700 000 zł

Wojanów, kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (XIV w.): prace przy stropie w nawie - konserwacja manierystycznej konstrukcji stropowo-emporowej (XVI/XVII w.) z obrazami (XVIII w.) - kontynuacja - 200 000 zł

Henryków, most kamienny (XIII-XIV w.): remont konserwatorski wraz z badaniami - etap II - kontynuacja - 700 000 zł

Krzeszów, opactwo cystersów - Pawilon na wodzie (XVIII w.): konserwacja i restauracja czterech wielkoformatowych barokowych obrazów olejnych J.W. Neunhertza - 100 000 zł

Ścinawa Nyska, kościół p.w. św. Piotra i Pawła - renesansowa wieża (XVI w.): renowacja zwieńczenia wieży oraz dekoracji sgraffito od strony północnej i zachodniej - kontynuacja - 140 000 zł

Jelenia Góra, Zamek Chojnik (XIV w.): ratunkowe prace budowlanokonserwatorskie korony murów pallacium - 400 000 zł

Wyszonowice, pałac (XVI w.): ratunkowe prace konstrukcyjne sali reprezentacyjnej - 100 000 zł

Tradycyjnie, większość pieniędzy przekazano na obiekty sakralne, co jest częściowo zrozumiałe jeżeli weźmiemy pod uwagę ilość tego typu zabytków nie tylko na Śląsku - parafie rzymsko-katolickie dominują zarówno wśród pozytywnie zweryfikowanych wniosków, jak i tych odrzuconych. Zwłaszcza świątynie wrocławskie mają powody do zadowolenia.

Bardzo ciekawa jest także lista wniosków, które nie otrzymały odpowiedniej ilości punktów, a w związku z tym funduszy na konserwację lub ratunek przed zniszczeniem. Poniżej wybrane obiekty:

Międzylesie, Zamek Międzylesie - elewacja barokowego skrzydła pałacowego od strony dziedzińca głównego: prace ratunkowe, zabezpieczające i utrwalające substancję zachowanej elewacji

Głębowice, kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel i skrzydło wschodnie zespołu poklasztornego (XVII w.): montaż instalacji sygnalizacji pożaru

Goszcz, budynek bramny - wozownia (XVIII/XIX w.): remont dachu i elewacji

Krzeszów, kościół p.w. św. Józefa (XVII w.): konserwacja polichromii sklepiennych autorstwa Michała Willmanna - etap I

Wschowa, Staromiejski Cmentarz Ewangelicki - płyty epitafijne (XVII i XVIII w.): kontynuacja ratunkowych prac konserwatorskich

Wojnowice, Zamek na wodzie (1513, 1544-1560, 1590 r.): wymiana stolarki okiennej, instalacja przeciwpożarowa, remont mostu i fosy, konserwacja elementów kamiennych

Żagań, Pałac Książęcy (XVII-XVIII w.): naprawa elewacji budynku, przemurowanie kominów, montaż koszy zlewowych i wymiana rur

Kamieniec Ząbkowicki, wozownia pałacowa (XIX w.): ratownicze prace konserwatorsko-konstrukcyjne - etap II - kontynuacja

Dobroszyce, zamek (XVII w.) - dekoracje stiukowe warsztat północnowłoski (1675-76 r.): konserwacja i restauracja architektoniczno-rzeźbiarskiej dekoracji stiukowej w Salach Terreny i Teatralnej

Żelazno, Pałac Żelazno (fundamenty dworu XIII w.) - oranżeria (1798 r.): rewitalizacja i remont oranżerii położonej na I piętrze barokowego pałacu

Bukowiec, budynek mieszkalno-gospodarczy na terenie zespołu pałacowo-parkowego (pocz. XIX w.): ratownicze prace konstrukcyjne - etap V

Obręb Srebrna Góra, Wiadukt Żdanowski (I dekada XX w.): wykonanie niezbędnych prac zabezpieczających w ramach remontu i rewaloryzacji - kontynuacja

Warta Bolesławiecka, dwór (XVI w.): pełna konserwacja i odtworzenie XVII i XIX-wiecznej dekoracji sgraffitowej na elewacji południowej budynku - kontynuacja

Zagórze Śląskie, Zamek Grodno (XIII w.): zabezpieczenie konstrukcji - mury "zamku górnego", które uległy częściowemu zawaleniu

Wałbrzych, Palmiarnia (1911-1913 r.): roboty remontowe części obiektów

Uniemyśl, karczma sądowa (XVIII w.): odrestaurowanie i montaż zabytkowych polichromowanych desek stropowych

Ząbkowice Śląskie, Zamek (XIV-XVI w.): zabezpieczenie - V etap

Miszkowice, ruiny barokowego kościoła ewangielickiego (poł. XVIII w.): prace zabezpieczające pozostałych murów, nawy i wieży, renowacja ubytków, izolacja fundamentów, drenaż wieży

Bojadła, zespół pałacowy (1 ćw. XVIII w.): remont dachu pałacu - II etap

Bagno, kompleks pałacowo–parkowy (XVII w.): remont zabytkowych pomieszczeń etap III - sala jasna i sala z ogrodem zimowym

Broniszów, Zamek (XVI w.): prace konserwatorskie w dawnej kaplicy (sali balowej) zdobionej renesansowymi sztukateriami etap III - uzupełnienie sztukaterii, konserwacja polichromii sciennych

Żeliszów, kościół poewangelicki (1796-1797 r.): remont dachu i konstrukcji budynku - etap III - kontynuacja

Bogatynia, dom o konstrukcji przysłupowo zrębowo ryglowej (ok. 1810 r.): rekonstrukcja stolarki okiennej, drzwi wewnętrznych - etap III

Lewin Kłodzki, barokowa kamienica (1772 r.): remont - etap I

Wiadrów, kościół ewangelicki (1788 r.): zabezpieczenie murów

Komarno, pałac - malowidła ścienne (XVIII i XIX w.): transfer i pełna konserwacja malowideł i wypraw w sali narożnej I piętra - II etap prac

Jeleniów, pałac (XVI w., 1775. 1788 i 1850 r., XX w.): rekonstrukcja spalonego dachu oraz elewacji barokowego skrzydła pałacu

Sieroszów, pałac letni opatów henrykowskich (XVIII w.): kontynuacja odbudowy dachu pałacu

Osetno, pałac (XV / XVI w.): remont dachu - etap II - kontynuacja

Uniemyśl, kościół p.w. św. Mateusza (1748-49 r.): prace zabezpieczające ściany, gzymsy i sklepienie nawy głównej, wykonanie zadaszenia

Bogatynia, dom przysłupowy (1728 r.): rekonstrukcja budynku po powodzi i pożarze-wykonanie elewacji bocznych i deskowania, stolarki okiennej, podłóg i ścianek działowych oraz rekonstrukcja klatki schodowej

Stare Bogaczowice, Prepozytura Klasztoru Cysterskiego (XVII w.): wymiana pokrycia dachowego z robotami towarzyszącymi

Piotrowice Świdnickie, dwór renesansowy (XVI w.): instalacja przeciwpożarowa sygnalizacji pożarowej

Siedlisko, Zamek (XVII-XVIII w.): zabezpieczenie zachodniej części ruin skrzydła południowego (1611 r.) z reliktami gotyckiego założenia oraz skrzydła zachodniego (1741 r.), konserwacja portalu bramy wjazdowej (XVII w.)

Lubiechowa, pałac (XVIII w.): remont elewacji - kolejny etap prac

Ścibórz, pałac Heymanna (II poł. XVII w.): kontynuacja prac konserwatorskich - remont elewacji

Miejsce, Zameczek Myśliwski Książąt Oleśnickich (XVI/XVII w. na XIII w. fundamentach): odtworzenie podłóg - kolejny etap prac

Wojcieszów, kościół poewangelicki p.w. Piotra Jerzego Frasati (XVIII w.): wymiana pokrycia wschodnio-północnej części dachu wraz instalacją odgromową - III etap

Otmuchów, kościół p.w. św. Mikołaja i św. Franciszka Ksawerego (XVII w.): konserwacja ołtarza głównego z obrazem Michaela Willmanna - prace interwencyjne

Prusy, renesansowy pałac (pocz. XVI w.): kontynuacja prac związanych z zabezpieczeniem przed zniszczeniem murów i sklepień

Podgórki, Pałac (XVIII w.): wymiana dachu, stolarki okiennej i drzwiowej oraz wzmocnienie konstrukcji ścian

Siciny, pocysterski pałac prepozyta (XVIII w.): remont dachu - etap II

Chełmsko Śląskie, budynek dawnej szkoły parafialnej (XVI w.) przy kościele p.w. św. Rodziny: konserwacja renesansowego sgraffita

Chojnów, Dom Kata (XV, XVI, XVII, XIX): kontynuacja prac remontowo-konserwatorskich gotyckich sklepień, wraz z remontem renesansowej elewacji

Broniszów, budynek dawnej plebani (XVII przeb. XVIII w.): kontynuacja naprawy i wzmocnienia konstrukcyjnego fundamentów i murów fundamentowych - etap II

Brody, Pałac Bruhla (1680 r.): odbudowa stropów parteru pałacu - II etap

Biestrzykowice, pałac (poł. XVIII w. przeb. poł XIX w.): wzmocnienie konstrukcji budynku prętami typu Helibar, remont stropów i więźby dachowej oraz rekonstrukcja pokrycia dachu

Czernica, Pałac (XIV w.): ratunkowe prace remontowe stropu nad wejściem głównym do pałacu - decyzja PINB

Łękanów, dwór (1860 r.): ratunkowy remont dachu

Żagań, poaugustiański zespół klasztorny - spichlerz (XV-XVI-XVIII w.) oraz Konwikt (XV-XVII w.): remont więźby i dachu w celu uniknięcia katastrofy budowlanej

Dębowy Gaj, Dom o konstrukcji ryglowej (XVIII w.): zabezpieczenie i renowacja

Tomice, Pałac (I poł. XVIII w.): prace zabezpieczające konstrukcję i dach budynku oraz wymiana stolarki okiennej i drzwiowej

Ścinawka Średnia, Zamek Kapitanowo (XV-XVI w.): roboty budowlane polegające na konserwacji i naprawie elewacji budynków niskich Zamku - etap II

Grodziec, zespół zamkowo–parkowy (XIV-XV w.): rekonstrukcja kamiennego muru oporowego okalającego zamek wraz ze schodami

Stolec, kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Zuzanny (XIII w.): ratunkowe prace budowlane wzmocnienia posadowienia fundamentów

Bogatynia, dom przysłupowy (1836 r.): zabezpieczenie, renowacja, anastyloza, rekonstrukcja po powodzi i pożarze - etap III

Warmątowice Sienkiewiczowskie, Pałac - dwór otoczony fosą (XVII w.): remont dachu oraz wieży

Jędrzychów, zamek średniowieczny (1319 r. przekszt. XVIII w. w zbór ewangelicki): ratunkowe prace restauratorskie dachu zamku i wieży oraz prace zabezpieczające konstrukcję murów zamku

Leśna, Pałac Baworowo (XVIII w.): zabezpieczenie konstrukcji wraz z odtworzeniem stropów i klatki schodowej pałacu

Kamieniec Ząbkowicki, Dom Rządcy (XIX w.): prace ratownicze komina oraz przyległego kanału technicznego

Zastruże, barokowe wyposażenie Kaplicy Pałacowej p.w Wniebowzięcia NMP - ołtarz główny: konserwacja

Rysiowice, zauzoleum w zespole pałacowo-parkowym (XVIII/XIX w.): rekonstrukcja dachu, stolarki okiennej i drzwi

Rysiowice, neorenesansowy pałac (XIX w.): konserwatorski remont stolarki okiennej i drzwi wejściowych

Gaworzyce, pałac (XVII w.): wykonanie izolacji przeciwwilgociowej w piwnicach

Lisie Kąty, renesansowo-neogotycki zespół dworski (XVI-XIX w.): prace ratunkowe murów dworu, odbudowa pokrycia dachowego oraz remont dachu wieży mieszkalnej

Grodziec, pałac (1718-1737 r.): kompleksowa rewitalizacja stolarki o kiennej i drzwiowej - etap III

Łąka Prudnicka, Pałac (XV przeb. XVI i XVII w.): remont konserwatorski i zabezpieczenia pałacu - skrzydło północne i wschodnie

Komorów, pałac (XVIII w.): remont dachu budynku zagrożonego katastrofą budowlaną

Świątniki, Pałac (XVIII w.): wymiana zniszczonej stolarki okiennej i drzwiowej

Pastuchów, dwór wraz z Wieżą Rycerską (XVI w.): wzmocnienie i stabilizacja konstrukcyjna ścian i więźby dachowej budynku dawnego dworu

Bogatynia, Dom przysłupowy (1850 r.): zabezpieczenie i renowacja po powodzi - etap I

Gorzanów, obiekt oficyny browarowej (XX w.): ratunkowy remont i uszczelnienie dachu i okien, stabilizacja konstrukcji poprzez zabezpieczenie rozchodzących się ścian, osuszanie murów oraz odnowienie elewacji

Piszkowice, pałac (II poł. XVII w. przeb. 1722 r.): wymiana pokrycia dachowego wraz z remontem więźby dachowej i przemurowaniem kominów

Henryków, oficyna zachodnia (wozownia) w zespole pocysterskim (XVI w.): remont dachu, konstrukcji i elewacji budynku

Jastrowiec, pałac (1650, 1709, 1735 r.): kapitalny remont dachu mansardowego wraz z naprawą konstrukcji lukarn

Budziwojów, pałac (XVII-XIX w.): remont dachu na budynku wraz z remontem wieży nad klatką schodową

Gierałcice, dwór (XVII w.): konserwacja i rekonstrukcja sgraffitowej elewacji i granitowych obramień okiennych wraz z XIX-wieczną nadbudową

Budziwojów, owczarnia będąca składnikiem kompleksu pałacowofolwarcznego (1850 r.): remont dachu

Lubań, Wieża Trynitarska (XIII w.): prace zabezpieczające

Bytom Odrzański, budynek byłego kościoła ewangelickiego (XVIII w.): prace remontowe, budowlane i zabezpieczające - etap I

Jastrowiec, pałac (1650, 1709 i 1735 r.): kapitalny remont elewacji wraz z naprawą i wymianą stolarki okiennej

Brody, oficyna pałacu Bruhla (1741 r.): renowacja elewacji oficyny północnej

Kliczków, balustrady tarasów i okładzin murów oporowych (1881- 1884 r.): konserwacja i rewitalizacja

Gorzanów, Palac - lewe skrzydlo (1573 r.): remont dachu, elewacji, wzmocnienie stropow

Duszniki-Zdrój, Muzeum Papiernictwa (XVII i XVIII w.): ochrona i zabezpieczenie kompleksu - impregnacja oraz zabezpieczenie środkami ogniochronnymi poszycia dachów z gontów - etap VII

Brzeg, ratusz (XIV-XVI w.): remont dachu, hełmu wieży zegarowej, instalacji elektrycznej i odgromowej - II etap 

źródło: mkidn.gov.pl 

Zestawienie daje pogląd na to, że przyznawanie funduszy na ratowanie zabytków przypomina rządowy program 500+. Środki nie trafiają do najbardziej potrzebujących, tylko do tych którzy potrafią najlepiej wypełnić dokumenty. Większość zabytków ginie ponieważ nie ma komu wysłać wniosków o dotacje. Dla niektórych może to oznaczać wyrok śmierci - trafiają się przypadki gdy po raz kolejny nie przyznano środków na budynki wymagające natychmiastowych prac ratunkowych.

Gdy jedni "malują trawę" i konserwują bez końca jedną ścianę, innym dach wali się na głowę.

Dobry przykład

Zamek w Ujeździe koło Kędzierzyna-Koźla pozostawał dotychczas w cieniu swojego imiennika z województwa świętokrzyskiego. Zarośnięta ruina straszyła długie lata mieszkańców miasteczka, jak i nielicznych turystów - ze względu na ograniczony dostęp do zabytku, niewiele tu było do oglądania. Do 1945 roku zamek miał wiele szczęścia i przetrwał, mimo licznych kataklizmów dziejowych, w renesansowej formie wzbogaconej tylko w wiekach późniejszych niewielkimi przebudowami. Koniec II wojny światowej przyniósł kres świetności biskupiej i magnackiej rezydencji, podpalonej przez "wyzwolicieli" Armii Radzieckiej, a później systematycznie dewastowanej przez rodzimych "gospodarzy".

Kilka lat temu pojawiły się pierwsze wiadomości o planowanej odbudowie zabytku, co ze względu na rozmiar dewastacji, wydawało się jedynie fantazją. W następnej kolejności rozpoczęto odgruzowywanie, odkrzaczanie i porządkowanie zachowanych reliktów, aby ostatecznie zabezpieczyć je jaką trwałą ruinę. W tym roku (2016) zamek udostępniono turystom i chociaż nie odbudowano głównego budynku, a część zastosowanych rozwiązań jest niezbyt trafiona, to zatrzymano wieloletnią destrukcję i stworzono nową atrakcję turystyczną w regionie. Obok zamku w Polskiej Cerekwi i pałacu w Większycach to kolejny uratowany obiekt w tej okolicy.

Najciekawsze jest jednak to, że podziękowania należy składać Agencji Nieruchomości Rolnych, która jest inwestorem i autorem tego dzieła. Instytucja powszechnie kojarzona z zaniedbanymi PGR-ami i doprowadzanymi do ruiny zabytkami wyłożyła milion złotych na ratowanie tego obiektu! To coś niezwykłego i godnego uwagi. Dotychczas państwowe firmy uznawały że ochrona zabytków nie jest ich celem statutowym i nawet te bogate (jak Lasy Państwowe) nie dostrzegały leżących na ich terenie historycznych budowli, dając przykład prywatnym inwestorom jak ignorować obowiązujące prawo.

Na pełny efekt prac trzeba będzie poczekać, aż otaczające zamek klepisko porośnie trawą, a miejscowe pijaczki zrozumieją że pora zmienić swoje przyzwyczajenia i oddać ruiny normalnym ludziom. Już dzisiaj jednak widać że jest zainteresowanie. Co jakiś czas na dziedzińcu oraz na specjalnym tarasie widokowym pojawiają się ludzie. Być może to dopiero początek inwestycji i kiedyś doczekamy się pełnej odbudowy ? Wszystko zależy od tego jak potoczą się losy przywróconego do życia zabytku, za co już teraz należą się brawa dla opolskiej Agencji Nieruchomości Rolnych. Oby inne oddziały (zwłaszcza dolnośląski) brały dobry przykład.

więcej zdjęć na www.zabytkigornegoslaska.com.pl

Tadeusz Kantor w Żeliszowie ?

Podczas trwającej obecnie (11-14 luty 2016) katowickiej imprezy 4DESIGNDAYS zaprezentowano między innymi pracę dyplomową pani Magdaleny Tamulewicz, która zaproponowała koncepcję adaptacji zabytkowego kościoła w Żeliszowie na centrum wystawowe związane z twórczością Tadeusza Katntora. Nie jest to projekt, który będzie realizowany w najbliższej przyszłości, a jedynie propozycja projektowa związana z jednym z najbardziej znanych dolnośląskich zabytków. Być może wstęp do dyskusji nad sposobem wykorzystania opuszczonych świątyń poewangelickich i granic ingerencji w substancję zabytkową. Ciekawostka na którą warto zwrócić uwagę.