Dwór sołtysi w Złotniku uratowany!
Dwór sołtysi w Złotniku (gm. Żary) jest bardzo mało znanym, ale niezwykle cennym zabytkiem na terenie historycznych Dolnych Łużyc. Wzniesiony w roku 1534 obiekt, za wyjątkiem niewielkich napraw prowadzonych w kolejnych stuleciach, przetrwał do naszych czasów w praktycznie niezmienionym stanie. Szczególnie cennymi elementami decydującymi o jego wartości są oryginalna więźba dachowa i drewniane stropy z XVI w. oraz ceramiczne pokrycie dachu, którego dachówki powstały w okresie od XVI do XIX w. Ostatni remont-przełożenie dachu był przeprowadzony prawdopodobnie w 1722 r. z wykorzystaniem starszych, zachowanych w dobrym stanie dachówek. W kolejnych wiekach na dachu dokonywano jedynie miejscowych uzupełnień i tym samym dwór sołtysi w Złotniku posiada obecnie od strony północnej, prawdopodobnie najstarsze oryginalne ceramiczne pokrycie dachu in situ w województwie lubuskim.
Od końca II WŚ w budyku nie były prowadzone praktycznie żadne prace remontowe, w związku z czym obiekt w roku 2013 zagrożony był katastrofą budowlaną. W ostatniej chwili nieformalna grupa miłośników zabytków, za zgodą i wsparciem właściciela – gminy Żary – i przy merytorycznym wsparciu ze strony Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, przeprowadziła najpilniejsze prace zabezpieczające i w ten sposób uratowała zabytek od grożącej mu zagłady. Stan obiektu wciąż był jednak zły, a zabezpieczenia miały charakter jedynie prowizoryczny. Dzięki wsparciu finansowemu przyznanemu przez Niemiecko-Polską Fundację Ochrony Zabytków Kultury i rząd federalny Niemiec w wysokości 100.000 zł, dotację Lubuskiego Konserwatora Zabytków w wysokości 25.000 zł, oraz dzięki środkom własnym Gminy Żary (właściciela obiektu) i Stowarzyszenia „Region Łużyce” (obecnego użytkownika obiektu) na przełomie 2019/2020 udało się przeprowadzić fachowe prace konserwatorsko-budowlane przy więźbie dachowej, pokryciu dachowym i drewnianym stropie nad parterem.
Szczególnym elementem wyróżniającym tę inwestycję był sposób konserwacji dachu. W przeciwieństwie do wielu innych remontów polegających na wymianie poszycia dachowego na nowe, w Złotniku zdecydowano się na całkowite zachowanie oryginalnej dachówki wraz z minimalną ingerencją w mocno zdeformowaną konstrukcje więźby dachowej. Do uzupełnienia poszycia użyto specjalnie zakupionych w tym celu różnych rodzajów historycznej dachówki karpiówki. Dodatkowo na połaci południowej możemy znaleźć historyczne dachówki ze zniszczonych w ostatnich latach dachów zamku Czocha, baszty bramy lubańskiej we Lwówku Śl. czy kościoła w Niwnicach. Natomiast drewniany strop belkowy na parterze został uzupełniony z wykorzystaniem historycznego materiału. W ten sposób remont dworu sołtysiego w Złotniku można uznać za wzorowy z punktu widzenia maksymalnego zachowania substancji zabytkowej.
Obecnie wykorzystując rusztowania postawione do prac przy dachu, prowadzone są jeszcze prace przy punktowej naprawie elewacji dworu, gdyż już jesienią tego roku w ramach kolejnej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, Stowarzyszenie „Region Łużyce” planuje otwarcie we wnętrzach zabytku muzeum dawnej ceramiki budowlanej i udostępnienie go do zwiedzania. Ponadto dzięki przyznanej dotacji z budżetu Gminy Żary i środkom własnym Stowarzyszenia „Region Łużyce”, jeszcze w tym roku zostanie zrealizowany kolejny etap prac remontowo-konserwatorskich związanych z zabezpieczeniem i uzupełnieniem stropu belkowego na piętrze dworu.
Niemiecko-Polska Fundacja Ochrony Zabytków Kultury z siedzibą w Görlitz od 13 lat wspiera działania zmierzające do uratowania zabytków ważnych dla społeczeństwa i kultury obu krajów. Na terenie województwa lubuskiego dotacjami Fundacji objęte zostały w poprzednich latach prace budowlane i konserwatorskie przy tak znamienitych zabytkach jak kaplica grobu bożego w Żaganiu, dawny kościół ewangelicki pw. Żłóbka Chrystusa we Wschowie czy też kościoły w Klępsku i Paradyżu. Tym bardziej cieszy nas fakt, że Fundacja doceniła znaczenie dworu sołtysiego w Złotniku jako zabytku architektury świeckiej i wsparła jego ratowanie środkami Republiki Federalnej Niemiec.
Arkadiusz Gutka
Od końca II WŚ w budyku nie były prowadzone praktycznie żadne prace remontowe, w związku z czym obiekt w roku 2013 zagrożony był katastrofą budowlaną. W ostatniej chwili nieformalna grupa miłośników zabytków, za zgodą i wsparciem właściciela – gminy Żary – i przy merytorycznym wsparciu ze strony Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, przeprowadziła najpilniejsze prace zabezpieczające i w ten sposób uratowała zabytek od grożącej mu zagłady. Stan obiektu wciąż był jednak zły, a zabezpieczenia miały charakter jedynie prowizoryczny. Dzięki wsparciu finansowemu przyznanemu przez Niemiecko-Polską Fundację Ochrony Zabytków Kultury i rząd federalny Niemiec w wysokości 100.000 zł, dotację Lubuskiego Konserwatora Zabytków w wysokości 25.000 zł, oraz dzięki środkom własnym Gminy Żary (właściciela obiektu) i Stowarzyszenia „Region Łużyce” (obecnego użytkownika obiektu) na przełomie 2019/2020 udało się przeprowadzić fachowe prace konserwatorsko-budowlane przy więźbie dachowej, pokryciu dachowym i drewnianym stropie nad parterem.
Szczególnym elementem wyróżniającym tę inwestycję był sposób konserwacji dachu. W przeciwieństwie do wielu innych remontów polegających na wymianie poszycia dachowego na nowe, w Złotniku zdecydowano się na całkowite zachowanie oryginalnej dachówki wraz z minimalną ingerencją w mocno zdeformowaną konstrukcje więźby dachowej. Do uzupełnienia poszycia użyto specjalnie zakupionych w tym celu różnych rodzajów historycznej dachówki karpiówki. Dodatkowo na połaci południowej możemy znaleźć historyczne dachówki ze zniszczonych w ostatnich latach dachów zamku Czocha, baszty bramy lubańskiej we Lwówku Śl. czy kościoła w Niwnicach. Natomiast drewniany strop belkowy na parterze został uzupełniony z wykorzystaniem historycznego materiału. W ten sposób remont dworu sołtysiego w Złotniku można uznać za wzorowy z punktu widzenia maksymalnego zachowania substancji zabytkowej.
Obecnie wykorzystując rusztowania postawione do prac przy dachu, prowadzone są jeszcze prace przy punktowej naprawie elewacji dworu, gdyż już jesienią tego roku w ramach kolejnej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, Stowarzyszenie „Region Łużyce” planuje otwarcie we wnętrzach zabytku muzeum dawnej ceramiki budowlanej i udostępnienie go do zwiedzania. Ponadto dzięki przyznanej dotacji z budżetu Gminy Żary i środkom własnym Stowarzyszenia „Region Łużyce”, jeszcze w tym roku zostanie zrealizowany kolejny etap prac remontowo-konserwatorskich związanych z zabezpieczeniem i uzupełnieniem stropu belkowego na piętrze dworu.
Niemiecko-Polska Fundacja Ochrony Zabytków Kultury z siedzibą w Görlitz od 13 lat wspiera działania zmierzające do uratowania zabytków ważnych dla społeczeństwa i kultury obu krajów. Na terenie województwa lubuskiego dotacjami Fundacji objęte zostały w poprzednich latach prace budowlane i konserwatorskie przy tak znamienitych zabytkach jak kaplica grobu bożego w Żaganiu, dawny kościół ewangelicki pw. Żłóbka Chrystusa we Wschowie czy też kościoły w Klępsku i Paradyżu. Tym bardziej cieszy nas fakt, że Fundacja doceniła znaczenie dworu sołtysiego w Złotniku jako zabytku architektury świeckiej i wsparła jego ratowanie środkami Republiki Federalnej Niemiec.
Arkadiusz Gutka
więcej zdjęć tutaj
