Dziurawy rejestr (1)

Rejestr zabytków to wykaz obiektów uznanych za zabytki na podstawie decyzji wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Wpis do rejestru zabytków jest jedną z form ochrony zabytków w Polsce. Rejestr zabytków dla obiektów z terenu danego województwa prowadzi właściwy Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Wpis do rejestru zabytków jest działaniem administracyjnym prowadzonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (WKZ) na wniosek strony – właściciela obiektu, lub z urzędu – bez wniosku strony ani też zadeklarowanej jego zgody. Przed dokonaniem wpisu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze polegające na gromadzeniu informacji i materiałów dokumentacyjnych, które potwierdzają wartość danego obiektu m.in. w wyniku oględzin obiektu. Postępowanie to zakończone jest wydaniem przez WKZ decyzji, która – o ile strony nie wnoszą sprzeciwu czy uwag – nabiera mocy prawnej i zabytek otrzymuje numer rejestru zgodny z kolejnym zapisem w księdze rejestru zabytków.

Obiekt może zostać wykreślony z rejestru, gdy uległ on zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego wartość będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru nie została potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych. Z rejestru zabytków wykreśla się również obiekty, które wpisane zostały do inwentarza muzeum, lub weszły w skład narodowego zasobu bibliotecznego[3]. Decyzje o skreśleniu obiektu z rejestru zabytków wydaje Generalny Konserwator Zabytków działający w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Są to jednak przypadki wyjątkowe.

Rejestr zabytków jest stale uaktualniany i tak np. w roku 2006 wpłynęło 805 decyzji o wpisie do rejestru zabytków nowych obiektów lub zespołów, 65 decyzji o skreśleniu z rejestru zabytków lub ich części i 727 postanowień o zmianach dotychczasowych decyzji. Rejestr ten publikowany jest m.in. przez Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID), dawniej Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, przy czym publikowany na stronie NID rejestr odpowiada stanowi z dnia aktualizacji spisu, a nie z dnia odwiedzenia strony.

źródło definicji: Wikipedia

Wchodzimy na stronę Narodowego Instytutu Dziedzictwa i pobieramy plik dla województwa dolnośląskiego. Pierwszy rzut oka na rejestr i widać jak chronione są zabytki na tym terenie. Trudno powiedzieć czy wynika to z błędów edycyjnych, czy to zwykłe literówki, ale przecież ten dokument trzeba traktować poważnie. Okazuje się że w epoce internetu, gdy zdjęcie każdego obiektu możemy zobaczyć w kilka sekund, konserwator zabytków dla wybranego rejonu jest osobą najmniej poinformowaną. Mnożą się błędy i znaki zapytania na które odpowie średnio zorientowany turysta. Niestety, w rejestrze brakuje kilku cennych obiektów, które tak naprawdę w ten sposób pozbawiono jakiejkolwiek ochrony. Pozostaje mydlenie oczu, że znajdują się w gminnej ewidencji zabytków, która tak naprawdę nie chroni niczego. Czy to brak czasu konserwatora, czy brak chęci, czy rejestr na stronie NID jest tak samo nierzetelny jak ludzie zajmujący się ochroną zabytków ?

Stare Jaroszowice 

powiat bolesławiecki

- kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, 1385, XIX, nr rej.: 433 z 16.12.1958  oraz 663/J z 11.04.1981
- cmentarz przy kościele, nr rej.: A/2156/1020/J z 15.03.1990
- cmentarz ewangelicki z zespołem nagrobków i grobowców (nieczynny), 1855,  nr rej.: 1037/J z 19.05.1990

Jakim cudem wpisany został cmentarz ewangelicki z XIX wieku, a nie wpisano stojących w tym miejscu ruin kościoła, również z XIX wieku wie chyba tylko autor. Nie zauważył dość sporego kościoła, czy uznał, że ruiny nie warto ratować ?

Modła 

powiat bolesławiecki 

- zespół pałacowy, XVI, XVIII-XIX:
- pałac, nr rej.: 453 z 3.06.1957 (brak dec.NID)
- park, nr rej.: 659/L z 15.06.1985

Gdy wpisywano do rejestru park w 1985 roku, nie było trudno zauważyć, że pałac praktycznie nie istnieje. Mimo wpisu do rejestru zabytków został rozebrany. Do dzisiaj przetrwały tylko kawałki murów parteru.

Gościszów
powiat bolesławiecki  

- kościół par. p.w. MB Częstochowskiej, XIII-XIX, nr rej.: A/876/857 z 23.02.1961
- zespół zamkowy :
- ruina zamku, XIV, 1603, 1848-56, nr rej.: A/874/403 z 24.11.1956 (dec.pałac)
oraz 451 z 16.12.1958 (dec.zamek wodny)
- spichrz, XVII, nr rej.: A/877/1296 z 11.05.
- park, 1860, nr rej.: A/875/892/J z 27.02.1987
- dom nr 200, XVIII/XIX, nr rej.: 2000 z 23.05.1972

Trudno zrozumieć dlaczego osobno wpisywano pałac i osobno zamek, jeżeli jest to praktycznie ta sama budowla. Nie wiadomo, co oznacza lakoniczne słowo "spichrz" - prawdopodobnie chodziło o budynek bramny. Z tego wynika że w rejestrze brakuje: renesansowego budynku folwarcznego z resztką dekoracji sgraffitowej, renesansowych bram na folwark z resztką dekoracji sgraffitowej, tak zwanego Domu Kawalera z XIX wieku, budynków folwarcznych z XIX wieku, ruin barokowego kościoła ewangelickiego z XVIII wieku! Nie wiadomo gdzie wylądował średniowieczny pręgierz. Być może jest w spisie zabytków ruchomych. Nie ma słowa o renesansowym dworze na drugim końcu wsi i o spichlerzu, po którym pozostały jedynie gruzy. Jak można było wpisać do rejestru sam zamek, bez otoczenia ściśle związanego z jego historią, tego nie wie nikt. Efekt tego jest taki, że budynki dzielą granice działek, a przed fasadą pałacu jak gdyby nigdy nic wybudowano dom jednorodzinny. Ślepota ? Niewiedza ? Ignorancja, czy celowe działanie ?

Przystronie 

powiat dzierżoniowski

- ruina wiatraka, XIV ?, nr rej.: 750 z 26.09.1960 (nie istnieje ?)

Pisownia oryginalna i dość często pojawiająca się w spisie - służby odpowiedzialne za ochronę zabytków nie wiedzą czy zabytek istnieje. Całkiem dobrze zachował się pałac z XVIII/XIX wieku. Widocznie nie jest w oczach konserwatora na tyle cenny, aby go chronić. Jeżeli nie są cenne budowle renesansowe w Gościszowie, to w sumie może być w tym jakaś metoda.

ciąg dalszy niestety nastąpi...