Mur obronny nie jest zabytkiem
Poniżej kolejny przykład obrony przed ochroną zabytków w województwie śląskim. XIII-wieczne relikty muru obronnego miasta Bytomia, podobnie jak kino Gloria i kamienica na Pogodzie nie zasłużyły na wpis do rejestru zabytków, o który wnioskowało stowarzyszenie "Monitoring" z Bytomia:
Wojewoda Śląski
Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach
ul. Jagiellońska 25 40-032 Katowice
Wniosek o wpis do rejestru zabytków
Dotyczy: reliktów murów obronnych miasta Bytomia.
Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" składa wniosek, w trybie, art. 31. § 1. pkt. 2 Kpa w związku z art. 7. pkt. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) o wpis do Rejestru Zabytków Nieruchomych województwa śląskiego pozostałości murów obronnych miasta Bytomia wzniesionych u schyłku XIII wieku.
Uzasadnienie
Mury obronne miasta Bytomia zostały wzniesione u schyłku XIII wieku (po raz pierwszy wzmiankowane w 1294 roku). W wyniku malejącego znaczenia militarnego miasta nie były - jak się zdaje - w istotny sposób rozbudowywane w wiekach następnych. Rozebrano je w wyniku całkowitej utraty wartości obronnych i dynamicznego rozwoju miasta w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku.
Obwód pierwotnych murów obronnych można szacować na około 1350 metrów. Wykonane były z kamienia wapiennego na zaprawie wapiennej bądź gliniasto-wapiennej, miały znaczną szerokość od 2,20-2,70 metra i trudną dziś do określenia wysokość. W systemie obronnym miasta wykorzystano dwie (a później trzy bramy) oraz kilkanaście baszt. Być może na niektóry odcinkach systemu obronny był wzmacniany także dodatkowym murem zewnętrznym.
Do dnia dzisiejszego zachował się odkryty tylko niewielki odcinek murów obronnych przy dawnym klasztorze i kościele Franciszkanów. Jednak, na skutek bardzo znacznego podniesienia terenu oraz wykorzystania niektórych elementów murów jako fundamentów, wiele innych odcinków murów obronnych mogło zachować się w dobrym stanie także w innych miejscach. Dowodzą tego odkrycia archeologiczne na osi ulicy Zaułek i przy ulicy Rycerskiej. Liczne prace wyburzeniowe, prowadzone są w Bytomiu bez należnej opieki ŚWKZ w Katowicach - co może doprowadzić do zniszczenia tych cennych pozostałości - jak to miało miejsce w przypadku fragmentów murów odkrytych na osi ulicy Zaułek, pod obecnym domem towarowym „Agora". Dlatego niezbędne jest zinwentaryzowanie ich zachowanych pozostałości i otoczenie reliktów ochroną prawną poprzez indywidualny wpis do rejestru zabytków.
Bytom 4 czerwca 2012 r.
Katowice, 24 sierpnia 2012 roku
K-RD.5130.29.2012.KL ID 6208
POSTANOWIENIE
Na podstawie art. 31 § 2, art. 61 § 1 i 4 Kpa, w związku z art. 3 pkt. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), w odpowiedzi na wniosek z dnia 4 czerwca 2012 roku, złożony przez Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" w Bytomiu, reprezentowane przez Pana Adama Widerę
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach
odmawia
wszczęcia z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wpisania do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pozostałości murów obronnych miasta Bytomia wzniesionych u schyłku XIII wieku
Uzasadnienie
W dniu 4 czerwca 2012 roku Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" w Bytomiu zwróciło się do Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie wpisania do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pozostałości murów obronnych miasta Bytomia wzniesionych u schyłku XIII wieku.
W dniu 27 czerwca 2012 roku pismem nr K-RD.5130.29.2012.KL (ID 5017) Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach wezwał Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" w Bytomiu do uzupełnienia wniosku poprzez wskazanie adresów nieruchomości, których dotyczy wniosek złożony przez Stowarzyszenie.
W odpowiedzi z dnia 5 lipca 2012 roku Stowarzyszenia „Monitoring Zabytków" znalazło się następujące sprecyzowanie wniosku „Korfantego 1a, 25 oraz inne które wskaże postępowanie", a także informacja, że pozostałe dane zawarte są we wniosku.
Wniosek z dnia 4 czerwca 2012 roku dotyczy wpisania do rejestru zabytków pozostałości murów obronnych miasta Bytomia, wzniesionych u schyłku XIII wieku. W uzasadnieniu znajduje się krótki rys historyczny oraz informacja, że „zachował się odkryty tylko niewielki odcinek murów obronnych przy dawnym klasztorze i kościele Franciszkanów" oraz „... wiele innych odcinków murów obronnych mogło zachować się w dobrym stanie także w innych miejscach".
Trzeba zauważyć, że wszczynając postępowanie w sprawie wpisu do rejestru zabytków Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków powinien precyzyjnie określić przedmiot postępowania, wskazując obiekty oraz obszary lub działki, na których znajduje się zabudowa, której dotyczy sprawa. Ponadto zgodnie z art. 61 § 4 KPA o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będą stronami w sprawie. Zatem nie jest możliwe rozpoczęcie postępowania w sprawie wpisania do rejestru zabytków pozostałości murów obronnych miasta Bytomia i dopiero w jego trakcie ustalanie, jaki jest ich przebiegła tym samym przedmiot tegoż postępowania.
Ponadto przepis art. 61 § 1 KPA stanowi, że postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu, a gdy wszczęcie postępowania następuje na wniosek strony, organ jest związany zakresem żądania określonym we wniosku strony. Organ nie jest w żadnym wypadku uprawniony do zmiany kwalifikacji prawnej żądania strony. Zatem Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków nie może wszcząć postępowania w przedmiotowej sprawie na wniosek Stowarzyszenia „Monitoring Zabytków" w sytuacji, gdy wnioskujący nie sprecyzował przedmiotu postępowania.
Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad | zabytkami zabytkiem jest nieruchomość, jej części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną j artystyczną lub naukową. W chwili obecnej w przypadku murów obronnych miasta Bytomia nie jest możliwe określenie wymienionych wyżej wartości. W tym celu niezbędne jest zakończenie badań archeologicznych, przeprowadzenie kwerendy archiwalnej i opracowanie studium I historyczno-konserwatorskiego, na podstawie którego precyzyjnie określony zostałby przedmiot . ochrony, jego granice, a także walory zabytkowe.
Powołane na wstępie niniejszego orzeczenia przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stanowią formalnoprawną podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie wpisu do rejestru zabytków. Ponieważ, jak wykazano powyżej, przepisy wspomnianej ustawy nie dopuszczają możliwości wszczęcia postępowania, gdy jego przedmiot nie został precyzyjnie określony - należało orzec jak w sentencji.
Wojewoda Śląski
Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach
ul. Jagiellońska 25 40-032 Katowice
Wniosek o wpis do rejestru zabytków
Dotyczy: reliktów murów obronnych miasta Bytomia.
Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" składa wniosek, w trybie, art. 31. § 1. pkt. 2 Kpa w związku z art. 7. pkt. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) o wpis do Rejestru Zabytków Nieruchomych województwa śląskiego pozostałości murów obronnych miasta Bytomia wzniesionych u schyłku XIII wieku.
Uzasadnienie
Mury obronne miasta Bytomia zostały wzniesione u schyłku XIII wieku (po raz pierwszy wzmiankowane w 1294 roku). W wyniku malejącego znaczenia militarnego miasta nie były - jak się zdaje - w istotny sposób rozbudowywane w wiekach następnych. Rozebrano je w wyniku całkowitej utraty wartości obronnych i dynamicznego rozwoju miasta w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku.
Obwód pierwotnych murów obronnych można szacować na około 1350 metrów. Wykonane były z kamienia wapiennego na zaprawie wapiennej bądź gliniasto-wapiennej, miały znaczną szerokość od 2,20-2,70 metra i trudną dziś do określenia wysokość. W systemie obronnym miasta wykorzystano dwie (a później trzy bramy) oraz kilkanaście baszt. Być może na niektóry odcinkach systemu obronny był wzmacniany także dodatkowym murem zewnętrznym.
Do dnia dzisiejszego zachował się odkryty tylko niewielki odcinek murów obronnych przy dawnym klasztorze i kościele Franciszkanów. Jednak, na skutek bardzo znacznego podniesienia terenu oraz wykorzystania niektórych elementów murów jako fundamentów, wiele innych odcinków murów obronnych mogło zachować się w dobrym stanie także w innych miejscach. Dowodzą tego odkrycia archeologiczne na osi ulicy Zaułek i przy ulicy Rycerskiej. Liczne prace wyburzeniowe, prowadzone są w Bytomiu bez należnej opieki ŚWKZ w Katowicach - co może doprowadzić do zniszczenia tych cennych pozostałości - jak to miało miejsce w przypadku fragmentów murów odkrytych na osi ulicy Zaułek, pod obecnym domem towarowym „Agora". Dlatego niezbędne jest zinwentaryzowanie ich zachowanych pozostałości i otoczenie reliktów ochroną prawną poprzez indywidualny wpis do rejestru zabytków.
Bytom 4 czerwca 2012 r.
I odpowiedź Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach
Katowice, 24 sierpnia 2012 roku
K-RD.5130.29.2012.KL ID 6208
POSTANOWIENIE
Na podstawie art. 31 § 2, art. 61 § 1 i 4 Kpa, w związku z art. 3 pkt. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), w odpowiedzi na wniosek z dnia 4 czerwca 2012 roku, złożony przez Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" w Bytomiu, reprezentowane przez Pana Adama Widerę
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach
odmawia
wszczęcia z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wpisania do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pozostałości murów obronnych miasta Bytomia wzniesionych u schyłku XIII wieku
Uzasadnienie
W dniu 4 czerwca 2012 roku Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" w Bytomiu zwróciło się do Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie wpisania do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pozostałości murów obronnych miasta Bytomia wzniesionych u schyłku XIII wieku.
W dniu 27 czerwca 2012 roku pismem nr K-RD.5130.29.2012.KL (ID 5017) Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach wezwał Stowarzyszenie „Monitoring Zabytków" w Bytomiu do uzupełnienia wniosku poprzez wskazanie adresów nieruchomości, których dotyczy wniosek złożony przez Stowarzyszenie.
W odpowiedzi z dnia 5 lipca 2012 roku Stowarzyszenia „Monitoring Zabytków" znalazło się następujące sprecyzowanie wniosku „Korfantego 1a, 25 oraz inne które wskaże postępowanie", a także informacja, że pozostałe dane zawarte są we wniosku.
Wniosek z dnia 4 czerwca 2012 roku dotyczy wpisania do rejestru zabytków pozostałości murów obronnych miasta Bytomia, wzniesionych u schyłku XIII wieku. W uzasadnieniu znajduje się krótki rys historyczny oraz informacja, że „zachował się odkryty tylko niewielki odcinek murów obronnych przy dawnym klasztorze i kościele Franciszkanów" oraz „... wiele innych odcinków murów obronnych mogło zachować się w dobrym stanie także w innych miejscach".
Trzeba zauważyć, że wszczynając postępowanie w sprawie wpisu do rejestru zabytków Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków powinien precyzyjnie określić przedmiot postępowania, wskazując obiekty oraz obszary lub działki, na których znajduje się zabudowa, której dotyczy sprawa. Ponadto zgodnie z art. 61 § 4 KPA o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będą stronami w sprawie. Zatem nie jest możliwe rozpoczęcie postępowania w sprawie wpisania do rejestru zabytków pozostałości murów obronnych miasta Bytomia i dopiero w jego trakcie ustalanie, jaki jest ich przebiegła tym samym przedmiot tegoż postępowania.
Ponadto przepis art. 61 § 1 KPA stanowi, że postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu, a gdy wszczęcie postępowania następuje na wniosek strony, organ jest związany zakresem żądania określonym we wniosku strony. Organ nie jest w żadnym wypadku uprawniony do zmiany kwalifikacji prawnej żądania strony. Zatem Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków nie może wszcząć postępowania w przedmiotowej sprawie na wniosek Stowarzyszenia „Monitoring Zabytków" w sytuacji, gdy wnioskujący nie sprecyzował przedmiotu postępowania.
Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad | zabytkami zabytkiem jest nieruchomość, jej części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną j artystyczną lub naukową. W chwili obecnej w przypadku murów obronnych miasta Bytomia nie jest możliwe określenie wymienionych wyżej wartości. W tym celu niezbędne jest zakończenie badań archeologicznych, przeprowadzenie kwerendy archiwalnej i opracowanie studium I historyczno-konserwatorskiego, na podstawie którego precyzyjnie określony zostałby przedmiot . ochrony, jego granice, a także walory zabytkowe.
Powołane na wstępie niniejszego orzeczenia przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stanowią formalnoprawną podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie wpisu do rejestru zabytków. Ponieważ, jak wykazano powyżej, przepisy wspomnianej ustawy nie dopuszczają możliwości wszczęcia postępowania, gdy jego przedmiot nie został precyzyjnie określony - należało orzec jak w sentencji.
